Χρονικά των Τσακώνων – Τόμος ΚΓ(1) – Διδακτική της Διαλεκτολογίας στις καθηγητικές σχολές: Πριν να είναι πλέον αργά…

Αποτελεί κοινή διαπίστωση όλων των γλωσσολόγων, σε παγκόσμιο επίπεδο, πως οι διάλεκτοι και τα ιδιώματα ή οι γεωγραφικές ποικιλίες της αργοπεθαίνουν, υπό την πίεση της κοινής, των απαγορεύσεων ή ποινών του δημόσιου υποχρεωτικού σχολείου, ακόμη και της αδιαφορίας τελευταία, αλλά και του ραδιοφώνου ή της τηλεόρασης, των επικοινωνιών και του τουρισμού. Παρόλο που ο γλωσσικός θάνατος τους έχει επανειλημμένα διαψευσθεί στην πράξη και, ευτυχώς εξακολουθούν να υφίστανται, επιτακτική προβάλλει η ανάγκη για άμεση δράση διεθνώς αλλά και στη χώρα μας. Σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης.

Θα παρουσιάσουμε αρχικά την Κλεψύδρα, ένα μοντέλο περιγραφής και κατανόησης των στάσεων του σχολείου απέναντι στη γλωσσική ποικιλία και διαφορά ( Σελλά – Μάζη, 2001 και 2016, Κοιλιάρη 2005, Τσοκαλίδου 2005 και 2012, Παπαδοπούλου- Μανταδάκη, 2008, Σκούρτου 2011, Γρίβα και Στάμου, 2014, Καμαρούδης, 2015) και θα προσπαθήσουμε, μετά από συνοπτική χαρτογράφηση της διδακτικής της διαλεκτολογίας στα ΑΕΙ (συνηθέστατα ευκαιριακή και αποσπασματική), να διατυπώσουμε μια δέσμη προτάσεων για την κατά το δυνατόν μακροημέρευσή τους. Κατά την άποψή μας, ενώ έχει συντελεσθεί σημαντικό επιστημονικό γλωσσολογικό έργο κατά την τελευταία πεντηκονταετία, (Βλέπε και τα Πρακτικά της Ετήσιας Επιστημονικής Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας του ΑΠΘ, 2015), υστερούμε τόσο στο επίπεδο της καταπολέμησης των παγιωμένων προκαταλήψεων από τους μάχιμους εκπαιδευτικούς όσο και στο επίπεδο της συστηματικής διδασκαλίας και της παρώθησης για χρήση από τις νεότερες γενεές. Θα αναφερθούμε λοιπόν στη συνέχεια σε ορισμένες «καλές πρακτικές», ορισμένες από τις οποίες εφαρμόσαμε στο Υποχρεωτικό μάθημα «Διδακτική της Νέας Ελληνικής» αλλά και στα Μαθήματα Επιλογής «Γλωσσοπαιδαγωγικά θέματα» και «Κείμενα Ελληνικής Γλώσσας» στο ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με έμφαση τις Νεοελληνικές Διαλέκτους και τη «διπλή» εντοπιότητα δηλ. τη γεωγραφική εγγύτητα (π.χ. τα Τσακώνικα ως πιθανός τομέας ερευνών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) αλλά και τη μακρινή έστω καταγωγή ή δεσμούς με διαλεκτόφωνους θύλακες της γλώσσας μας. Ακόμη και την παλαιότερη πρόταση διδακτικής αξιοποίησης με αναφορά στο ιδίωμα Αφάντου της Ρόδου, (Ντίνας και Ζαρκογιάννη, 2009) ή και την πολύ πρόσφατη καινοτόμα προσέγγιση, εμπνευσμένη από τις θεωρητικές αρχές της Γλωσσικής Ευαισθητοποίησης (Εveil aux Langues/Language Awarness), στο Νηπιαγωγείο των Καλυβίων Σκύδρας της Πέλλας (Έκθεση Πεπραγμένων / Rapport de Stage του Stephane Maugeais) με την επιστημονική στήριξη της Ομάδας Έρευνας και Δράσης Πολύδρομο (www.polydromo.gr).

Αν οι φυσικοί ομιλητές μιας γλώσσας ή διαλέκτου λιγοστεύουν, τίποτε δεν μας εμποδίζει να μεταγγίσουμε «νέο αίμα» με τη δυναμική νέων ομιλητών, όχι μόνον Ελλήνων και ξένων μελετητών αλλά και νηπίων, μαθητών, φοιτητών. Με κίνητρο την ενασχόληση, τη διάκριση και τη βράβευση. Με κύριο σύνθημά μας:

« Υιοθέτησε μια σπάνια και απειλούμενη (με εξαφάνιση ) γλώσσα! ».

Τα Τσακώνικα προσφέρονται ιδανικά, τόσο ως άυλος πολιτισμός και λόγω της άμεσης προέλευσής τους από την αρχαία δωρική, την πλούσια προφορική και γραπτή τους λογοτεχνική παράδοση, η οποία συνεχίζεται ζωντανή έως και τις ημέρες μας, τον πασίγνωστα ανά το Πανελλήνιο Τσακώνικο χορό αλλά και την πλούσια υλική κληρονομιά, όπως π.χ. στον τομέα της αρχιτεκτονικής, της ενδυματολογίας και της γαστρονομίας. Δράση/δράσεις λοιπόν, έστω και την ύστατη στιγμή, πριν να είναι πλέον πολύ αργά!…