Χρονικά των Τσακώνων – Τόμος Η – Μέρος Πρώτο – Από την Ιστορία του χωριού

Στηριζόμενος στην προφορική παράδοση και σε έγγραφες πηγές (προικοσύμφωνα, ταπί δηλ. παραχωρητήρια γης, πωλητήρια) ο συγγραφέας καταγράφει παλιούς οικισμούς που υπήρχαν στην περιοχή της Τσακωνιάς έχοντας ως βάση το χωριό των Μελάνων. Τα Ντερνικαίϊκα, τα Ξιπολιταίϊκα ή τα Κραϊλια είναι κάποιοι από τους οικισμούς που υπήρχαν ανάμεσα σε Μέλανα και Σαπουνακαίϊκα και αποτελούνταν από τρία ή τέσσερα σπίτια. Αντλούσαν την ονομασία τους από τα επίθετα των οικογενειών που ζούσαν εκεί, οι οποίες αργότερα έφυγαν για λόγους ασφαλείας και έφτιαξαν τους σημερινούς γνωστούς οικισμούς. Από τις ημερομηνίες των πηγών συμπεραίνουμε: α) ότι κάποια τμήματα της περιοχή της Τσακωνιάς ήταν κατοικημένα πριν την καταστροφή του Πραστού από τον Ιμπραήμ στα 1826, β) την εποχή εκείνη (πριν το1821) το Μέλανο ήταν η Πραγματευτή (ο χωρισμός των δύο συνοικισμών έγινε στα 1912 ενώ μέχρι τότε οι κάτοικοί τους είχαν ως κοινή ενοριακή εκκλησία τους Αγίους Αναργύρους). Επίσης μέσα από γενεαλογικά δέντρα που παρατίθενται στα παρακάτω κείμενα αντλούμε πληροφορίες για την καταγωγή των Τσακώνων που κατά πλειοψηφία ήταν Πραστιώτικη. Στην καθημερινή ζωή στο χωριό, οι κάτοικοι έλιωναν τις ελιές με την αλιτρίβα και χρησιμοποιούσαν πέρα από άλλα νομίσματα την σφάντζικα, το ντύσιμο τους ήταν απλό, έφτιαχναν μετάξι, καλλιεργούσαν τα περιβόλια τους και είχαν οικόσιτα ζώα ενώ το φαγητό τους ήταν φτωχό βασισμένο σε σιτάρι . Αναφέρονται ονόματα δασκάλων και παπάδων που μάθαιναν γράμματα στα παιδιά καθώς και τις σκληρές συνθήκες παιδείας που επικρατούσαν. Πολλοί ήταν και οι Τσάκωνες που ξενιτεύτηκαν στην Κωνσταντινούπολη κατάφεραν να διακριθούν και να πλουτίσουν μέσα από τις εμπορικές τους δραστηριότητες. Οι Τσάκωνες υπήρξαν σπουδαίοι αγωνιστές κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 ενώ με βάση τούρκικο έγγραφο του 1836 συμπεραίνουμε πως στον Τυρό υπήρχε Τούρκος σπαής (εισπράκτορας της δεκάτης).