Ποιήματα στην Τσακώνικη Διάλεκτο

Προλογίζοντας την παρούσα έκδοση “Ποιήματα στην Τσακώνικη Διάλεκτο” διατυπώνω ένα από τα βασικά συναισθήματα, δικά μου και όλων των συμπατριωτών, με την ομηρική παρομοίωση: “Σαν τα εφήμερα φύλλα ενός αιώνιου δάσους, που ο φθινοπωρινός άνεμος τα σκορπίζει στη γη … έτσι είμαστε εμείς μπροστά στον τόπο που μας γέννησε και μας μεγάλωσε”.
Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα σκόρπισαν όλοι οι κάτοικοι του Πραστού, της άλλοτε πλούσιας, πολυάνθρωπης πόλης της Τσακωνιάς. Ερημωμένος είναι σήμερα ο Πραστός, ο τόπος που γέννησε ένα μεγάλο ποσοστό των Τσακώνων! Η ερήμωση αυτή δεν οφείλεται στην από αιώνων φιλαποδημία τους (Μικρά Ασία, Κωνσταντινούπολη, νησιά του Αιγαίου, πόλεις της Πελοποννήσου), αλλά στην πυρπόλυσή του, το 1826, από τον Ιμπραήμ, όπου τα 3/4 του πληθυσμού του μετώκησε στο “Λεωνίδιον” και τον “Άγιον Ανδρέαν” και ακόμη οφείλεται στη μετανάστευση – εσωτερική και εξωτερική – του πληθυσμού όλων των ορεινών περιοχών, λόγω των νέων συνθηκών ζωής.
Βιώματα ανεξίτηλα γραμμένα, από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση, μέσα σ΄αυτή την πυρπολημένη πόλη, με τα “χαλάσματα” των καμένων ιερών ναών, των πύργων, των αρχοντικών, των σχολείων και άλλων κοινωφελών ιδρυμάτων, με τη γνώση της μεγάλης τοπικής ιστορίας και γλώσσας των Τσακώνων, τη γνώση του ορθού, του καλού, του ηθικού, της λατρείας και άλλων εθιμικών πράξεων, που δείχνουν τον ανθρωπισμό του λαού, έγιναν, τα βιώματα αυτά ερεθίσματα δημιουργίας του μεγάλου συναισθήματος του νόστου, της επιστροφής στις ρίζες και του περιεχομένου των ποιημάτων μου.
Με την έκδοση της μικρής εργασίας αυτής, δεν έχω την πρόσθεση να κάνω επίδειξη ποιητικών ικανοτήτων. Πρόθεσή μου είναι να συμβάλλω όσο το δυνατόν, στη διατήρηση ηθών, εθίμων και παράδοσης της Ιστορικής Τακωνιάς και κυρίως να συμβάλλω στη διατήρηση της Τσακώνικης διαλέκτου.
Για τους μη Τσάκωνες αναγνώστες, ενδεικτικά αναφέρω, ότι η Τσακώνικη διάλεκτος, ύστερα από μεγάλη επιστημονική έρευνα, έχει Λακωνική καταγωγή. Είναι: “…η επιβίωση της αρχαίας λακωνικής διαλέκτου” κατά τον τσάκωνα επιστήμονα Αθανάσιο Κωστάκη, και “…αρχαιοπρεπής ελληνική διάλεκτος … λακωνικής καταγωγής” κατά το μεγάλο τσακωνογράφο Μιχαήλ Δέφνερ, επίτιμο δημότη Λεωνιδίου. Η τσακώνικη διάλεκτος, σήμερα, μιλιέται στον Πραστό, Τυρό, Σαπουνακαίικα, Άγιον Ανδρέα και στην Καστάνιτσα, Σίταινα, με το δικό τους γλωσσικό ιδίωμα.
Για την καλύτερη ενημέρωση του αναγνώστη, μετά από τα ποιήματα και τα σκίτσα, αναγράφονται πολλά από τα ρήματα, που χρησιμοποιήθηκαν και τα οποία πάρθηκαν από το “Λεξικό της Τσακώνικης Διαλέκτου” του Μιχαήλ Δέφνερ.
Τελειώνοντας θαθελα να εκφράσω τις ανησυχίες, για τον κίνδυνο εξαφάνισης που διατρέχουν: α) τα ήθη, έθιμα και παραδόσεις μας, αφού είναι ενδεικτική η σημερινή νόθευσή τους, με την εισαγωγή νέων και ξένων, προς την τσακώνικη και ελληνική παράδοση, στοιχείων και β) Η τσακώνική μας διάλεκτος, αφού δυστυχώς σήμερα μιλιέται μόνο από λίγους ενήλικες, λίγο ή καθόλου μέσα στην οικογένεια και λίγο ή καθόλου μπροστά στα παιδιά. Την ανησυχία τους αυτή εκφράζουν: ο Μιχαήλ Δέφνερ, στον πρόλογο του βιβλίου του που αναφέραμε, γράφοντας “… Υπερηφανεύομαι οτι δια του έργου μου τούτου διασώζω ακριβή γνώσιν αρχαιοπρεπούς διαλέκτου, ήτις από δεκαετηρίδων υφίσταται την επίδρασιν της νεοελληνικής και μετ΄ ολίγας γενεάς θα έχη απολέσει όλα σχεδόν τα τεκμήρια της λακωνικής καταγωγής της”, και ο τσάκωνας καθηγητής φιλολογίας Δημήτριος Λυσίκατος, ο οποίος σε άρθρο του “Η τσακώνικη Διάλεκτος κινδυνεύει” στα Χρονικά των Τσακώνων, τόμος 2ος, εκτός των ανησυχιών του, δίνει τις πλέον ενδεδειγμένες λύσεις, για τη διάσωσή της. Τις λύσεις αυτές πρέπει όλοι μας, όλοι οι Τσάκωνες, να έχουμε υπόψη μας, να τις προβάλλουμε και να τις εφαρμόζουμε.

Αρτεμισία Παναγιώτου Μερκουριάδου