” ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ “
Τίτλος: Η γυναικεία ομιλία στην Τσακώνικη γλώσσα
Εισηγητής: Κατσουλέας Γ. Σταύρος, Καθηγητής Ιστορικός
Περίληψη Εισήγησης για το 8ο Τσακώνικο Συνέδριο
Πέραν της μιμητικής ικανότητας ωρισμένων ζώων (παπαγάλων κλπ.) με παραγωγική αποκλειστικά λειτουργία, ως γλώσσα θα πρέπει να θεωρείται η γλωσσική έκφραση μέσω των λέξεων. Η γλώσσα των ανθρώπων είναι το ύψιστο δημιούργημά του, γιατί, πέραν της άπειρης παραγωγικότητας και επικοινωνιακής της λειτουργίας, είναι και ο θεμέλιος λίθος του πολιτισμού μας.
Κάθε εθνική standard γλώσσα εξακτινώνεται 1) σε γεωγραφικές διαλέκτους και πάμπολλα ιδιώματα και 2) σε κοινωνικές διαλέκτους διάφορων κοινωνικών στρωμάτων ανάλογα με τη μόρφωση, οικονομική θέση, επάγγελμα και κάθε συνθηματική argot γλώσσα.
Οι συνθηματικές – μυστικιστικές γλώσσες έχουν τις ρίζες τους στον Ορφισμό, στα διονυσιακά και ελευσίνια μυστήρια, στη μυστικιστική αριθμολογία του Πυθαγόρα και αργότερα στον Τεκτονισμό.
Αν ο άντρας θεωρείται ο στύλος του οίκου, η γυναίκα – τσακώνισσα είναι η οικοδέσποινα, ο θεματοφύλακας των ηθών, των εθίμων, των παραδόσεων της γλωσσικής έκφρασης. Η γυναίκα εγγράφει στο υποσυνείδητο του νηπίου της με τα νανουρίσματα και τα ταχταρίσματά της τη μουσικότητα της τσακώνικης γλώσσας, μεταδίδει την αυθεντική μητρική γλώσσα στα παιδιά της, τραγουδάει στις χαρές τους και αποχαιρετά με μοιρολόγια τους νεκρόυς της. Δεν είναι λοιπόν φυσικό να διαφοροποιείται η γλώσσα των ανδρών από των γυναικών;
Η δομή της γλώσσας διαφοροποιείται σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα: στη φωνητική – φωνολογία, μορφολογία, σημασιολογία, σύνταξη και λεξιλόγιο.
A. Στη φωνητική:
i. Το ρ(ι) τρέπεται από τις γυναίκες σε ζ’ι στα ν. ιδιώματα και σε ρζ’ι στα β. ιδιώματα: έρια > έζ’α, θυγατέρι > σακατέζ’ι, θερίζω > σεζ’ίντου, μιτάρι > νιτάζ’ι, χουρίο > χουζίε > χουρζ’ίε, οριόντας > οζ’όντα > ορζ’όντα, παρίου > παζ’ίου > παρζ’ίου.
ii. Επένθεση (κυρίως στον Τύρο): διάφορο > ιδάφορε, κούφιος > κούιθε, ούθι > ουίθι, πηγάδι > κηγάιδι, αθιά > αϊθά.
iii. Ρωτακισμός s>ρ πριν από φωνήεν: τσ’ειρ αμέρε ορούντερ έτ’ε.
B. Στη μορφολογία: “τι” αιτιατική πληθυντικού οι γυναίκες της Σίταινας και Καστάνιστας, “του” οι άντρες των ίδιων χωριών.
i. Αιτιατική πληθυντικού: τι βου ≠ του βούε, τι σάκχου ≠ του σάκκου, τιρ αμπέλε ≠ τουρ αμπέλε.
ii. Το γ΄πληθυντικό ενεργητικού αορίστου σε –αϊ (οι γυναίκες) και σε –ανε (οι άντρες): εζάκαϊ, οράκαϊ, άγκαϊ ≠ εζάκανε, οράκανε, άγκανε.
C. Στο λεξιλόγιο: κρασί (οι άντρες στην Καστανίστα, Σίταινα) ≠ σόρε (οι γυναίκες των ίδιων χωριών), αρνί (Καστάνιτσα, Σίταινα) ≠ βάννε (Λεωνίδιο, Μέλανα, Πραστός, Τύρος), νησσούα (Μέλανα, Πραστός, Τυρός) ≠ πουλατσίδα (Καστάνιστα).
Απαιτείται εμπλουτισμός του γλωσσικού υλικού με χαρακτηρισμό του ως γυναικείου ή αντρικού, όσο είναι καιρός.
Λέξεις κλειδιά: γλωσσογεωγραφία, γλώσσα, διάλεκτος, ιδίωμα, ιδιόλεκτο, κοινωνιογλωσσολογία, συνθηματικές γλώσσες, μητρική γλώσσα, φωνητική, επένθεση, μορφολογία, λεξιλόγιο.
Related posts
